Met de Twin in het spoor van componisten

Klassieke muziek: daar kunnen wij geen genoeg van krijgen. Net als van het reizen met onze Twin 640. Op een dag bedenken we dat deze twee liefhebberijen zich uitstekend laten combineren. We gaan tijdens meerdere trips op zoek naar plekken die van belang zijn geweest in het leven van klassieke componisten. De keuze valt op Ludwig van Beethoven, Anton Bruckner, Johannes Brahms en Joseph Haydn. Omdat we van hun muziek houden en omdat de bijbehorende locaties ons aanstaan.

Als er al - of nog? - een muzikale hoofdstad in Europa bestaat dan komt Wenen daarvoor in aanmerking. De vier mannen die in dit verhaal de hoofdrol vertolken kom je daar zeker tegen. Ze liggen er begraven, hadden er een woning of er is een standbeeld van. Maar: we beginnen dichter bij huis: in Bonn, de geboorteplaats van Ludwig van Beethoven. 

Handschriften

De componist van de beroemde Vijfde symfonie (ta ta ta taaa), de Negende symfonie met het imponerende slotkoor, de tranentrekkende Mondscheinsonate, pianoconcerten en nog zoveel meer, werd op 16 of 17 december 1770 geboren in Bonn. In het huis dat nu een onderdeel vormt van het museum Beethoven Haus.

We krijgen de tip om de Twin op de camperplaats Ludwig-Erhard-Allee te zetten. Die kost niets maar, stellen wij vast, er is ook niets – behalve verkeerslawaai. We kiezen voor een camping: Genienau, op 13 km fietsen – langs de Rijn – van Bonn. We beginnen onze verkenning hier bij het oude stadhuis op de Markt: een prachtig gebouw uit de eerste helft van de 18e eeuw waar nota bene ‘Ludwig van Beethoven zelf’ ons welkom heet. Bonn was vanaf 1949 de regeringszetel van de Bondsrepubliek Duitsland (West-Duitsland). Na de Duitse hereniging (1990) verhuisden de Duitse regering en de Bondsdag in 1999 naar Berlijn.

In de tijd van Beethoven telde Bonn zo’n 10.000 inwoners. In zijn jonge jaren reisde de componist twee keer naar Wenen: één keer om les te nemen bij Mozart –  daar is nooit iets van gekomen – en een keer om dat te doen bij Haydn: dat had meer succes.De Münsterbasilika is één van de drie plekken in Bonn waar de jonge Beethoven op het orgel zijn kunsten vertoonde. Deze kerk is een van de mooiste gebouwen in het Duitsland langs de Rijn waarin de overgang van de romantiek naar de gotische bouwwijze zichtbaar is. 

Frans Liszt

Het Beethoven monument op de Münsterplatz werd in 1845 onthuld, achttien jaar na diens overlijden. Collega-componist Frans Liszt, een bewonderaar van Beethoven, schonk hiervoor niet alleen 10.000 franken, maar gaf ook overal concerten waarvan de opbrengst ten goede kwam aan de totstandkoming van dit prachtige beeld. In 1845 vond ook het allereerst Beethovenfestival in Bonn plaats: tot op de dag van vandaag wordt dat jaarlijks gehouden (augustus/september).

We besluiten de rondgang door Bonn natuurlijk in het Beethovenhuis, waarin baby Ludwig in 1770 ter wereld kwam. Al vanaf 1893 is dit pand een museum. Maar het is – er komen meer dan 100.000 bezoekers per jaar – ook meer: onder dit dak bevindt zich het grootste Beethovenarchief - originele handschriften - ter wereld.

Vrijwel direct naast het Beethovenhuis bevindt zich Gasthaus im Stiefel, waar we 'Beethoven Laiberl' bestellen. Dat is een Rheinische aardappelsoep met schijfjes worst en spek, geserveerd in een uitgehold rond brood. Je eet dus soep en ‘pan’ op! Dit gerecht zou vooral de vader van Beethoven hier – als hij even nuchter was – hebben gegeten.

Sankt Florian

Bij de indrukwekkende Stift Sankt Florian bij Linz in Oostenrijk kun je volgens de app Park4Night op de parkeerplaats overnachten. We zoeken een rustig hoekje en eten in het vanuit Nederland al gereserveerde restaurant bij de Stift. Op vijftig meter lopen is er een keurig onderhouden, openbaar toilet. Op het historische marktplein is een aangenaam terras, ontdekken we de volgende dag. Anton Bruckner: daarvoor zijn we hier. Bruckner (Ansfelden, 1824–Wenen, 1896) was een Oostenrijks componist en organist. Hij dankt zijn roem hoofdzakelijk aan elf groots opgezette symfonieën, drie missen, een Te Deum, Psalm 150 en een strijkkwintet.

“De dienst op zondagmorgen wordt begeleid met het kleine orgel. Maar na de dienst speelt de organist vaak nog even op het grote Bruckner-orgel”, vertelt een medewerkster. Wij blijven dus na de dienst nog even zitten. Bij de eerste klanken van het Chrismann-orgel krijg ik kippenvel: dit is zo’n onvoorstelbaar mooi geluid! Het is trouwens een kerkorgel dat meestal niet naar zijn bouwer, maar naar ‘zijn’ organist wordt genoemd. Bruckner werd, geheel volgens zijn laatste wens, begraven in de crypte van de Stift Sankt Florian, direct onder 'zijn' orgel. 

In Kronstorf bevindt zich in het centrum, opzij van het gemeentehuis aan de Brucknerplatz, de Kronstorfer Brucknerzimmer. In de jaren 1843-1845 woonde en werkte de componist hier, als hulp op school. De Twin past netjes op de parkeerplaats naast de Brucknerzimmer. Bij het gemeentehuis haal ik de sleutel op waarmee ik op eigen gelegenheid (..) het 'Kleinmuseum' mag bezoeken. In het voormalige schoolgebouw herinneren een verzameling muziek en foto's aan deze periode, alsmede een viool van Bruckner uit zijn Kronstorf-tijd.

Tussen Bruckners geboorteplaats Ansfelden en de Stift Sankt-Florian, waar hij dus lang organist en docent was, loopt de 9 km Anton Bruckner Symphonie-Wanderweg. Onderweg passeer je tien 'haltes' waarop informatie staat over een van de symfonieën.

Bruckner museum

Het enige Bruckner museum ter wereld staat - nog maar sinds 2014 - in Ansfelden, in het geboortehuis van Anton Bruckner. Het wordt maar mondjesmaat bezocht, zeker na de twee jaar sluiting door corona. Daarom is het alleen nog maar in het weekend enkele uren open. Voor ons wordt een uitzondering gemaakt: op vrijdag opent Klara Szelesi de deuren van het museum en vertelt zij enthousiast iets over de geschiedenis van het huis en Anton Bruckner. Voor de Twin vinden we een parkeerplaats vlakbij.

Zijn laatste jaren woonde en werkte Anton Bruckner in Wenen. Langs de Donau rijden wij richting de Oostenrijkse hoofdstad. We maken een tussenstop op de kleine camping in Marbach an der Donau: hier kunnen we de camper pal naast de - helemaal niet blauwe - rivier parkeren.

Een niet-te-missen tussenstop langs de Donau is Melk, waar in de 18e eeuw gedurende ruim dertig jaar een imposante, benedictijner abdij is gebouwd met een lengte van maar liefst 320 meter. Het staat, met zijn omgeving, op de Unesco Werelderfgoedlijst.

Vanaf de snelweg rij je in een paar minuten naar de CP Wenen. Hier zijn alle voorzieningen aanwezig: stroom, water innemen en lozen, sanitair. Vanaf deze plek ben je met de metro of de fiets snel in de boeiende binnenstad van Wenen. Uiteindelijk geven wij de voorkeur aan de metro: goedkoop, snel, veilig en niet gebonden aan 'waar de fiets staat'. 

In het stadspark van Wenen komen we naast Schubert en Johann Strauss (ja, die van 1 januari) ook Anton Bruckner tegen. In het Weense Haydn Haus is een Brahms kamer. De woning van Brahms in Wenen werd gesloopt en daarom is besloten in het Haydn Haus een kamer in te richten met meubelen en gebruiksvoorwerpen uit die woning. We bezoeken verder natuurlijk de Stephansdom, de kerk waarin Haydn en Mozart trouwden. Ook het geboortehuis van Schubert nemen we nog mee. 

Slot Schönbrunn is een plaatje. Een bijzondere 'componist' van gebouwen is de architect en schilder Hundertwasser ('De rechte lijn is goddeloos'): we bezoeken het Hundertwasserhaus, het winkelcentrum in die stijl er tegenover en het museum dat aan hem is gewijd. Bijzonder.

Haydn

Slot Esterházy (Hongaars: Esterházy-kastély) is het paleis in Eisenstadt, de hoofdstad van de Oostenrijkse deelstaat Burgenland. Het werd aan het eind van de 13e eeuw gebouwd en kwam in 1622 in handen van de Hongaarse familie Esterházy. Joseph Haydn, die een enorm oeuvre achterliet (meer dan honderd symfonieën alleen al), werkte hier drie decennia. In zijn woning is een museum ingericht. We profiteren opnieuw van de bescheiden buitenmaten van de Twin: in de Joseph Haydn Gasse kunnen we bijna tegenover het museum parkeren.

Hierna doen we het twee dagen rustig aan. In Puchberg am Schneeberg is een camping annex camperplaats: een veld, een gebouw met wat ooit een bar met terras van de tennisclub was en waarin we één douche en één toilet aantreffen. En een formulier om ons in te schrijven. Stroom en water zijn er ook op het veld. We hebben het terrein twee dagen helemaal voor onszelf. De tweede dag pikt de bejaarde campingbaas ('eerst de herten voeren') me met zijn 4x4 op naar zijn huis annex Gasthof, dat niet meer in gebruik lijkt maar waar het pinapparaat nog wel werkt. Ik reken bijna 50 euro af voor twee nachten...

Een uurtje rijden is het nog naar Mürzzuschlag. Daar is een Brahms museum: de componist woonde hier enige tijd en op deze plek ontstond onder meer de geweldige vierde symfonie. Ook hier past de Twin naast het museum: voor EUR 2,20 mogen we de rest van de middag daar blijven staan. Ronald Fuchs van het museum laat ons binnen en geeft aan dat we alles kunnen bekijken, beluisteren en fotograferen. Dat zorgt voor enkele aangename uurtjes.

Zonder hond

Een uurtje verder rijden we onze buscamper het terrein van de familie Pfanderl in Fishing op. Een camping voor '50+ zonder hond'. Bij een kop koffie en een met ijs gevulde pannenkoek vertelt eigenaar Bernd er 's avonds meer over. "Mijn ouders begonnen 25 jaar geleden de camping. Later, toen ik de camping overnam, bedacht ik dat specialiseren loont. Want je moet onderscheidend zijn tussen de honderden andere kampeerbedrijven." Eén van de mogelijkheden was en is om je niet op gezinnen met kinderen te richten maar op ouderen. "We hebben geen zwembad, geen animatie en geen speeltuin." De overlast die honden vaak opleverden zorgden voor de tweede 'specialisatie': in het vervolg geen honden meer op het terrein. "Collega's die mij waarschuwden dat dit het einde van de camping zou betekenen hebben ongelijk gekregen", stelt Bernd Pfandl tevreden vast. De omgeving van de camping leent zich uitstekend voor wandelen en fietsen: "We hebben hier net als in Nederland fietsknooppunten." De dag erop neemt hij ons mee naar de Abdij van Seckau en naar het Red Bull circuit, waar tijdens de Formule I race tienduizenden Nederlanders een tribune oranje kleuren: het Max-effect.

We besluiten deze trip in Slovenië. Natuurlijk rijden we even langs de Adria fabriek, voor een 'selfie' van de Twin op zijn geboortegrond. Daarna rijden we naar Camping Bled, bijna direct aan het prachtige meer gelegen. In april is het hier aangenaam, in de zomer, ontdekten wij eerder, vinden wij het hier te druk. We wandelen een heerlijk rondje om het meer, aangenaam onderbroken door een bezoek aan een terras.

De combinatie muziek - reizen met de camper is ons bijzonder goed bevallen. Sterker nog, nieuwe reizen zijn al in de maak. Bach, Mozart, Schumann, Mendelssohn, Grieg en in eigen land natuurlijk Sweelinck. Onze Twin - groot genoeg om in te leven, klein genoeg om overal te komen - staat nog vele welluidende kilometers te wachten.

Tekst en fotografie: Willem Laros

Willem Laros is ook mede-organisator van de Elfstedentocht met de (bus)camper. U leest er hier alles over.